શેરબજાર, કોર્પોરેટ જગત અને કારોબાર સાથે જોડાયેલા લોકો જેની ઉત્સુકતાપૂર્વક રાહ જોવામાં આવી રહી છે તે આરબીઆઇની નાણાંકીય નિતી સમીક્ષાની બેઠકના પરિણામ આવતીકાલે જાહેર કરવામાં આવનાર છે. ટોચના ૨૫ અર્થશાસ્ત્રીઓના કહેવા મુજબ વ્યાજદરમાં ફરી એકવાર ઘટાડો કરવામાં આવી શકે છે. મોટાભાગના અર્થશાસ્ત્રીઓ માની રહ્યા છે કે, રેપોરેટમાં ૨૫ બેઝિક પોઇન્ટનો ઘટાડો કરીને તેને ૫.૧૫ ટકાના સ્તર પર લાવવામાં આવી શકે છે. આવતીકાલે પરિણામ જાહેર કરવામાં આવનાર છે. કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓ તો ૪૦ બેઝિક પોઇન્ટના ઘટાડાની પણ અપેક્ષા રાખી રહ્યા છે. આ વર્ષે એમપીસી દ્વારા પાંચમી વખત ઘટાડો કરવામાં આવી શકે છે. હજુ સુધી રેપોરેટમાં ૧૧૦ બેઝિક પોઇન્ટ સુધીનો ઘટાડો કરવામાં આવી ચુક્યો છે. આર્થિક મંદી વચ્ચે ખુબ મહત્વપૂર્ણ બાબત દેખાઈ રહી છે. નાણાંકીય વર્ષના બીજા ત્રિમાસિક ગાળામાં સીપીઆઈ ફુગાવો ૩.૫થી ૩.૭ ટકા રહેવાની વાત એમપીસી દ્વારા કરવામાં આવી છે. ઓગસ્ટ મહિનામાં રિઝર્વ બેંકે ઉલ્લેખનીયરીતે ઘટાડો કરીને તમામને ચોંકાવી દીધા હતા. રેટમાં ઘટાડો થવાથી લોન સસ્તી થવાના સંકેત દેખાઈ રહ્યા છે. ઓગષ્ટ મહિનામાં એમપીસી દ્વારા પોલીસી રેટમાં ૩૫ બેઝિક પોઇન્ટ સુધીનો ઘટાડો કર્યો હતો. ભારતીય રિઝર્વ બેંકે ઓગષ્ટ મહિનામાં નાણાંકીય વર્ષની તેની ત્રીજી દ્વિમાસિક નાણાંકીય નીતિ સમીક્ષાની બેઠકમાં રેપોરેટમાં ૦.૩૫ ટકાનો ઘટાડો કર્યો હતો. આની સાથે જ રેપોરેટ ૫.૭૫ ટકાથી ઘટીને ૫.૪૦ ટકા થઇ ગયો હતો. આવી જ રીતે રિવર્સ રેપો રેટ ૫.૭૫ ટકાથી ઘટીને હવે ૫.૧૫ ટકા થઇ ગયો હતો. સીઆરઆરને યથાવત રાખવાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો હતો. સતત ચોથી વખત આરબીઆઇ દ્વારા રેપો રેટમાં ઘટાડો કરવામાં આવ્યા બાદ હવે પાંચમી વખત રેટમાં ઘટાડો કરવામાં આવનાર છે. રેપો રેટ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૦ બાદ સૌથી નીચી સપાટી પર હતો.
આરબીઆઇ આ વર્ષે પહેલાથી જ રેપો રેટમાં ત્રણ વખત ૦.૭૫ ટકા સુધીનો ઘટાડો કર્યો હતો. ત્યારબાદ વધુ એક વખત રેટમાં કાપ મુક્યો હતો.અમે વારંવાર રિવર્સ રેપોરેટ, રેપોરેટ, સીઆરઆર, એસએલઆર જેવા શબ્દો સાંભળીએ છીએ. બેંકોને પોતાના દરરોજના કામકાજ માટે એવી મોટી રકમની જરૂર હોય છે જેની અવધિ એક દિવસથી વધારેની હોતી નથી. આના માટે બેંક સામાન્યરીતે રિઝર્વ બેંકથી એક દિવસ માટે ઓવરનાઇટ લોન મેળવે છે. આ લોન ઉપર રિઝર્વ બેંકને તેમને વ્યાજ ચુકવવાની જરૂર હોય છે. જે વ્યાજ ચુકવવાની જરૂર હોય છે તેને રેપોરેટ કહેવામાં આવે છે. બીજી બાજુ રિવર્સ રેપોરેટ આનાથી બિલકુલ અલગ હોય છે. બેંકોની પાસે દિવસભર કામકાજ બાદ મોટી રકમ બચી જાય છે. બેંક આ રકમ રિઝર્વ બેંક પાસે રાખી શકે છે જેના ઉપર તેમને વ્યાજ મળે છે જે રકમ ઉપર આ વ્યાજ મળે છે તેને રિવર્સ રેપોરેટ કહેવામાં આવે છે. આવી જ રીતે તમામ બેંકો માટે જરૂરી હોય છે કે, તે પોતાની પાસેના કુલ કેશ રિઝર્વનો એક ચોક્કસ હિસ્સો બેંક પાસે જમા રાખે અને કેશ રિઝર્વ રેશિયો કહેવામાં આવે છે. મોનિટરી પોલીસી કમિટીની બેઠક ચોથી ઓક્ટોબરના દિવસે તેની બેઠકના પરિણામ જાહેર કરનાર છે. બજાર સાથે જોડાયેલા લોકો માની રહ્યા છે કે વ્યાજદરમાં ફરી એકવાર ઘટાડો કરવામાં આવનાર છે. આર્થિક વિકાસનો દર છ વર્ષની નીચી સપાટી પર પહોંચી ગયા બાદ હાલત કફોડી બનેલી છે. આર્થિક મંદીની સ્થિતીમાં સરકાર દ્વારા માર્કેટમાં તેજી લાવવા માટેના તમામ પગલા લેવામાં આવી રહ્યા છે. સ્થિર ફુગાવાના રેટ વચ્ચે આર્થિક વિકાસ દર નીચી સપાટી પર પહોંચી ગયો છે. આરબીઆઈની એમપીસીની બેઠકમાં રેપોરેટમાં ઓગસ્ટ મહિનામાં આશ્ચર્યજનકરીતે ૩૫ બેઝિક પોઇન્ટનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો.
