દીકરી વહાલનો દરિયો છે. તે સ્નેહની સરિતા પણ છે. તે બે કુળને તારે છે. તેનું ખરું વ્યક્તિત્વ હજુ આપણે ઓળખી શક્યા નથી. સંવેદનાની મૂર્તિ જેને કહી શકાય, એવી દીકરીને તુલસીનો ક્યારો કહી દેવાથી પતી જતું નથી. “બેટી બચાવો, બેટી ભણાવો”, નારો વહેતો મૂકવાથી સરકારનું કામ પૂરું થઈ જતુ નથી. જેમ દર્પણમાં ચેહરો જોતા જ આપણને તે મલિન દેખાય,તો તેને સરખો કરવાઆપણે કામે લાગી જવું પડે છે, તેમ મીઠા શબ્દો અને સૂત્રો આપી તેને ખરા ઠરાવવા સરકાર અને સમાજે પણ કામે લાગી જવું જોઈએ. યોજનાઓ ઘણી ઘડાઈ છે. તેને અમલમાં મૂકવાનું આયોજન ભાગ્યે જ તૈયાર કરવામાં આવે છે. આયોજન તૈયાર થયા પછી પણ તેનો યોગ્ય અમલ થતો નથી. જેટલા બણગા ફૂંકવામાં આવે છે, તેટલા કામ થયેલા જોવા મળતા નથી. જે કામ પૂરા કરવામાં આવે છે, તેમાં કોઈ ભલીવાર હોતો નથી.
રસ્તા નિર્માણની સમીક્ષા કરીએ તો નવા તૈયાર થયેલા રસ્તા એક ચોમાસુ પસાર કરે તે પહેલા જ પોતાનું અસ્તિત્વ ગુમાવી ડિસ્કો–ડાંસનો અખાડો બની જાય છે. ચોમાસુ પૂરું થાય તેની સાથે બનાવેલા રસ્તાઓનો દુ:ખદ અંત આવે છે. છેલ્લા ઘણા સમયથી આપણા દેશની દીકરીઓને ખૂબ સહન કરવું પડે છે. નિર્ભયા નામ આપી દેવાથી તેની સુરક્ષા કરવાનો દાવો આપણે કરી શકીએ નહિ. નિર્ભયા સાથે જે ક્રૂરતા કરવામાં આવી હતી. તે માનવની પશુવૃત્તિ દર્શાવે છે. દેશના અનેક પ્રદેશના જવાબદાર સત્તાધીશ લોકો વ્હાલસોય દીકરી પર રેપ કરી
તેને દુષિત કરે છે. એટલું જ નહિ તેના અરમાનો ધૂળમાં મેળવી દે છે… આજ–કાલ અનેક રાજકીય ખુરશીધારી સત્તાધીશ લોકો,ઊગતી દીકરીઓના જીવનને વેરવિખેર કરી નાખે છે. આવી ઘટનાઓ ફૂલ જેવી કેટલીય દીકરીઓના જીવનદીપ પણ બુજાવી દે છે. જે દેશમાં રામાયણ, ગીતા ગવાય છે, તે દેશની દીકરી પર રેપ શા માટે થાય છે?
“મને એ જ સમજાતું નથી, કે આવું શાને થાય છે?
બણગા ફૂંકી સત્તાનો પરવાનો પાકો થઈ જાય છે!
બીલાડીના ટોપની માફક નેતા ઊગી જાય છે,
ઊગી નીકળેલા ખોટા નેતા સત્તાનું ખાંપણ ખાય છે.
સેવાનું ખેતર હસ્તગત કરી,
પ્રજાના કલ્યાણનો મબલક પાક ખાય છે.
પણ પ્રજા પ્રિય નેતાની,
ચૂંટણીમાં ડિપોઝિટ ડૂલ થાય છે”
ભાવનગરમાં પત્રકાર જગતનું જેમણે ગૌરવ વધાર્યું છે, એવા ઘણા મોટા ગજાના પત્રકાર નટુભાઈ ત્રિવેદી સાત સંતાનોના પિતા છે. તેમાં બે પુત્રીનો સમાવેશ થાય છે. તે પૈકી તેમણે ૨૮ ડિસેમ્બર ૨૦૧૯ ના રોજ એક દીકરી કેન્સરની બીમારીમાં ગુમાવવી પડી. તે નટુભાઈની દીકરી નહિ,અનોખી દ્રષ્ટિ હતી. જેનું નામ તેમણે કોકિલા રાખ્યું હતું. સ્વભાવ મૃદુ, તેમજ મિલનસાર હતો. તેમનો અંતરપ્રદેશ સંવેદના અને લાગણીથી ભરેલો હતો. તેમના પરિચયમાં આવનાર વ્યક્તિ ભીંજાયા વિના રહે નહિ. તેઓ ગમે તે ક્ષણે હિંમત અને આત્મવિશ્વાસથી છલોછલ રહેતાં હતાં. નાના–મોટા પડકારોને તેઓ સરળતાથી ખાળી શકતાં હતાં. નટુભાઈનું સત્વ તેમની નસે-નસમાં વહેતું હતું. વર્ષ બે હજાર બારમાં કેન્સરની બીમારી શ્રી કોકિલાબહેનને લાગુ પડી. કુદરતના પડકારને તેમણે સહજ રીતે સ્વીકારી લીધો હોય તેમ પોતાનું સામાન્ય જીવન જીવતાં રહ્યાં. શરૂઆતમાં એલોપથીની થોડી સારવાર કરી, પરંતુ શરીરને આડ અસરના લીધે વધુ પીડા સહન કરવી ન પડે એટલા માટે એલોપથી સારવારને તેમણે કાયમના માટે તિલાંજલિ આપી દીધી. હોમ્યોપથીની દવાઓ લેવાનું શરૂ કર્યું. જેના પરિણામો ઘણા સારા મળ્યા. શ્રી કોકિલાબહેન લગભગ કેન્સરનો રોગ લાગુ પડ્યા પછી પણ આઠ–નવ વર્ષની જિંદગી સામાન્ય લોકો જેવી જીવી શકયાં હતાં. તેમાં ઔષધી કરતાં તેમના આત્મવિશ્વાસને વધુ કારણભૂત ગણી શકાય.૨૯ તારીખે અંતિમવિધિ સમયે જ્યારે નટુભાઈને કોકિલાબહેનના અવસાનના સમાચાર આપવામાં આવ્યા ત્યારે નટુભાઈ અવાક બની ગયા હતા. પ્રમાણીક પત્રકારત્વનું શું આ ફળ હતું? ના. તો શું દીકરીના કર્મફળનો બદલો હતો? જે હોય તે, હિંમત અને કરુણાનો પરાજય હતો, એટલું જ નહિ સમગ્ર નારી જગતને અફસોસ થાય તેવી આપણે વીરાંગના ગુમાવી છે. જેમણે રોગ સામે સતત નવ વર્ષ સુધી મોરચો માંડી લડત ચલાવી હતી. સામાન્ય વ્યક્તિની જેવું જીવન જીવી બતાવ્યું હતું. તેમણે ઔષધી વિના પણ પોતાની હકારાત્મક શક્તિ વડે રોગને અંકુશમાં રાખ્યો હતો. તેમની અદ્વિતીય શક્તિના દર્શન કરાવી, તેમણે પુરવાર કરી આપ્યું છે. રોગ સામે લડનાર નારી સમય આવે સમાજના કુરિવાજો કે નકારાત્મક બાબતો સામે પણ લડી શકે છે. તેમની વીરતા જોઈ, મને એમ થાય છે: પામર પુરુષ સામે શક્તિની દેવીએ શા માટે ઘૂંટણિયાં ટેકવવા પડે છે? તે મને સમજાતું નથી.
નારી પર જે હત્યાચાર ગુજારવામાં આવે છે, તે સમગ્ર માનવ સમાજનું કલંક છે. ઇન્દ્રિયોને કાબૂમાં રાખવાના બદલે માણસ ભૂખ્યો વરુ બનતો જાય છે. માણસ પોતાની માનવતા ભૂલી પશુ જેવી હરકતો કરતા જરા પણ ખચકાતો નથી, ત્યારે દેશની ભગિનીઓએ “નારી તું નારાયણી” મંત્રને હસ્તગત કરવો પડશે. આપણા દેશમાં અનેક નારી રત્નો નીપજ્યા છે, ત્યારે દેશની દરેક નારીશક્તિને મારા શત–શત વંદન છે. દેશની દરેક નારીને આહવાન કરી કહુ છું: બે હાથ, માથું–ધડ આપ્યું છે. જા ઈશ હવે નરાધમો સામે લડવા ત્રીજું નથી માંગવું. મારી આ અરજ દરેક બહેનો સ્વીકારશે તેવી મને શ્રદ્ધા છે.
આ બધા સંકલ્પો પાર પાડવા સ્ત્રિ એ અન્ય સ્ત્રીને ટેકો કરવો પડશે. સ્ત્રી જ બીજી સ્ત્રીનો દુશ્મન બનશે. તો સફળતા શી રીતે મળશે ? સાસુ–વહુના સંબંધોમાં ઝગડા થાય છે, તેમાં બંને પાત્રો સ્ત્રી જ હોય છે, એમાં દોષ કોને દેશો ? આ વાત સમજવા એક વાર્તા યાદ આવે છે:
એક મોટું જંગલ હતું. તેના વૃક્ષો સંગઠિત થઈને રહેતાં હતાં. એક દિવસ જંગલમાં કઠિયારો લાકડાં કાંપવા આવી પહોંચે છે. શરૂઆતમાં કઠિયારો મૂંજાય છે. તેની પાસે કુહાડી હતી, પણ લાકડાં કાંપવા માટે કુહાડીમાં તેને પકડી ઘા કરી શકાય તે માટે લાકડાંના હાથાની જરૂર હતી. તેમણે જંગલના વૃક્ષો પાસે લાકડાંની માંગણી કરી. પ્રારંભમાં કોઈ વૃક્ષ કઠિયારાને લાકડાંનો ટુકડો પણ આપવા તૈયાર થતાં નથી. કઠિયારો માયાજાળ બિછાવા વૃક્ષોને પાણી પાવા લાગે છે. થોડા દિવસો આમ–ને–આમ પસાર થઈ જાય છે. ઉનાળાનો તાપ પડવાના લીધે, જંગલના વૃક્ષો સુકાવા લાગે છે. બીજી તરફ જે વૃક્ષોને કઠિયારો નિયમિત પાણી પાતો હતો. તે બધાં વૃક્ષો લીલાછમ બની પવનમાં આમતેમ ઝૂલતાં રહેતાં હતાં. સુકાયેલું એક વૃક્ષો કઠિયારાને પાણી પાવાની લાલચમાં આવી. લાકડાંનો લાંબો ટુકડો આપવા તૈયાર થઈ જાય છે. કઠિયારાનું કામ બની જતા લાકડાંના લાંબા ટુકડાંને સરખો કાપી તેનો હાથો બનાવે છે. કુહાડીમાં હાથો લગાવી દે છે… હવે તે કુહાડીની મદદથી રોજ જંગલ કાપવા લાગે છે. થોડા જ દિવસોમાં તે આખું જંગલ ઊજડ કરી નાખે છે. લાલચ કેવુ ભયાનક પરિણામ આપે છે. સમય જતા તે આપણો કચ્ચરઘાણ વાળી દે છે, માટે કોઈની પણ લાલચમાં આવશો નહિ. જેટલા નારી પર હત્યાચાર થાય છે. તેમાં નારી પોતે સંડોવાયેલી હોય છે. કોઈ ને કોઈ રીતે નારી લાલચમાં આવી ફસાય છે. ભોગ બનેલી નારી પોતે નહિ જાગે તો પોતે તેના પર થતાં હત્યાચાર રોકી શકશે નહિ. નારી પર થતા હત્યાચાર અટકાવવા તેમણે વીરાંગના બની યુદ્ધ છેડવું પડશે. આ વાત સમજવા મને એક સત્ય ઘટનાનું ઉદાહરણ ટાંકવાનું મન થાય છે.
અમારી શાળાના આચાર્ય શ્રી ઘનશ્યામભાઈ બારૈયા સવારના ચાલવા નીકળ્યા હતા. શ્રી ઘનશ્યામભાઈ બારૈયાને સવાર–સાંજ નિયમિત ચાલવાની આદત છે. શહેર ફરતી સડક પર તેઓ જઈ રહ્યા હતા. રસ્તામાં એક મકાન વચ્ચોવચ હોવાથી મકાન માલિક સામે મકાન હટાવા અંગેનો કોર્ટમાં દાવો ચાલતો હતો. અંતિમ ચુકાદો આવે ત્યાં સુધી એક વૈકલ્પિક ધૂળિયા માર્ગ પરથી મૂળ રસ્તા પર આવવું પડતું હતું. આ ધૂળિયા રસ્તા પર તેમને કીચડમાં ફસાયેલી કાર જોવા મળી. ઘનશ્યામભાઈ તેનું નિરીક્ષણ કરવા થોડા નજીક ગયા. બે-ચાર મિત્રો સાથે જોડાયા. તેઓ કીચડમાં ફસાયેલી કારને કીચડમાંથી બહાર કાઢવા પહોંચી ગયા. તેમણે જોયું તો કારમાં બેઠેલા બે-ચાર માણસો ઇશારા કરી તેમને કાર કીચડમાંથી બહાર કાઢવા સંકેત કરતા હતા. કારમાંથી કોઈ નીચે ઊતરવા તૈયાર નહોતું. નીચે ઊતરે તો ગંદા થવું પડે, તેથી તેઓ બધું બારોબાર પતાવવા ઇચ્છતા હતા. તેથી બગડવાની બીકે બધા કારમાં બેઠા રહ્યાં હતાં. ઘનશ્યામભાઈ અને મિત્રોને થયું: કારમાં બેઠેલા કીચડમાં ઊતરી બગડવા ન માગતા હોય, તો આપણે શું કામ બગડવું જોઈએ? તેઓ મદદ કર્યા વિના જ નીકળી ગયા. આપણી સુરક્ષા માટે આપણે નહિ જાગીએ, તો આપણી ચિંતા કરી કોઈ ઝગડો હોરશે નહિ “આપ મુઆં વિના સ્વર્ગે જઈ શકાતું નથી.” થોડા સમય બાદ ભાવનગરના કાળિયાબીડમાં આવી જ એક ઘટના ઘટી. કારમાં બેઠેલા તમામ માણસો કારને કીચડમાંથી બહાર કાઢવા મથતા હતા. કારમાં બેઠેલા તમામ મુસાફરો કીચડથી લથપથ થયા હતા. તેથી ઘનશ્યામભાઈ બારૈયા અને તેમના સાથીઓને થયું: આ લોકો સંકટમાં છે. પૂરી મહેનત કરે છે, પણ કાર કીચડમાંથી બહાર નીકળતી નથી, તેથી તેમને આપણે મદદ અવશ્ય કરવી જોઈએ. મિત્રોએ કાદવમાં ઊતરી જોર લગાવી કારને કીચડમાંથી બહાર કાઢી આપી.
આ ઉદાહરણ પરથી એટલું ચોક્કસ કહી શકાય. જો આપણા પર આવેલા દુ:ખને હટાવા આપણે પોતે મહેનત નહિ કરીએ. ભગવાન પણ મદદ કરવા આવશે નહિ. જીવને અસત્યોના કીચડમાંથી ઉગારવા આપણે યત્ન નહિ કરીએ, તો ભગવાન આપણને શા માટે સહાય કરવા આવશે? નારી પોતે નહિ જાગે તો તેને કોઈ કાયદો કે વિરલો બચાવી શકશે નહિ. માટે આપણા રક્ષણ માટે આપણે જ જાગવું પડશે. પશ્ચિમના દેશોની રેણીકેણી અપાનાવાનું આપણને ઘેલું લાગ્યું છે. જેના કારણે આપણે આપણી સંસ્કૃતિ વીસરી ગયા છીએ. પોશાક અને આહારનું આપણે આંધળું અનુકરણ કરી રહ્યા છીએ.
આર્યોના સોળ સંસ્કાર આપણે સાવ ભૂલી ગયા છીએ. આર્યના સોળ સંસ્કારનો પ્રારંભ માતાના ગર્ભથી જ થઈ જાય છે.
૧- ગર્ભધાન સંસ્કાર
૨- પુંસવન સંસ્કાર
૩- સીમંતોન્ન્યન સંસ્કાર
૪- જાતકર્મ સંસ્કાર
૫- નામકરણ સંસ્કાર
૬- નિષ્ક્રમણ સંસ્કાર
૭- અન્નપ્રાશન સંસ્કાર
૮- ચૂડાકર્મ સંસ્કાર
૯- કર્ણવેધ સંસ્કાર
૧૦- ઉપનયન સંસ્કાર
૧૧- વૈદારંભ સંસ્કાર
૧૨- સમાવર્તન સંસ્કાર
૧૩- વિવાહ(લગ્ન) સંસ્કાર
૧૪- વાનપ્રસ્થ સંસ્કાર
૧૫- સંન્યાસ સંસ્કાર
૧૬- અંત્યેષ્ટિ સંસ્કાર
ઉપર જણાવેલા આર્યોના સોળ સંસ્કારથી આપણે વિમુખ થયા છીએ. પરિણામે દીકરીનો દુકાળ પડવા લાગ્યો છે. દીકરી સંસ્કારવિધિથી વાકેફ હશે, તો પોતાના સંતાનમાં સંસ્કારોનું આરોપણ સરળતાથી કરી શકશે. સંસ્કારવિધિ મુજબ જો બાળકનો ઉછેર કરવામાં આવે તો ઉત્તમ સંતતિનો વારસો પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. એકથી ત્રણ સંસ્કાર બાળકના જન્મ પૂર્વે કરવામાં આવે છે. ચોથો સંસ્કાર જન્મ સમયે કરવામાં આવે છે. છઠ્ઠો સંસ્કાર બે મહિના બાદ કરવામાં આવે છે. સાતમો સંસકાર પાંચ કે છ માસની ઉંમરે કરવામાં આવતો હોય છે. નામકરણ પણ એક સંસ્કારવિધિ છે. ટૂંકમાં, આર્યોના સોળ સંસ્કાર પ્રાપ્ત કરી જન્મેલી દીકરી ભારતની માભોમનું રક્ષણ કરી શકે, તેવી દીકરીની આ દેશને જરૂર છે. આદ્યશક્તિ સરખી માભોમની પુત્રી સંસ્કાર ઉગાડી સંસ્કારના અમર ફળ આપશે.
“માભોમના રક્ષણ ખાતર શોધું તને હું,
કાશ, મંદિર મસ્જિદ મહી મળે તું,
હું શોધુ ને જડે તું,
ઉર મહી ઉમંગ ભરે તું,
“ઝગમગ” હું યાચુ એ ઘડી આપે તું”
લેખક:- શ્રી લાભુભાઈ ટી. સોનાણી
